ახალი ამბები
გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის ოთარ შამუგიას საქართველოს პარლამენტში, „მინისტრის საათის" ფორმატში გამოსვლა
მოგესალმებით ბატონო თავმჯდომარე, პატივცემულო დეპუტატებო, მივესალმები დამსწრე საზოგადოებას!
ჩემთვის დიდი პატივია წარვსდგე საქართველოს პარლამენტის წინაშე და ვისაუბრო საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიერ 2022 წელს განხორციელებული საქმიანობის შედეგებზე, არსებულ გამოწვევებზე და სამომავლო ხედვებზე.
სანამ უშუალოდ ანგარიშის წარმოდგენის ნაწილზე გადავალ, მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, ქვეყანაში, ეკონომიკური განვითარება და პარალელურად გარემოს დაცვა, ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენება ჩვენთვის ერთერთი მთავარი ამოცანაა;
სწორედ ამიტომ, ყველა აქტივობა, პროგრამა და ღონისძიება, რომელსაც ვგეგმავთ და ვახორციელებთ, ერთი მხრივ, მიმართულია აგრარულ დარგში არსებული პოტენციალის მაქსიმალურად და ეფექტიანად ათვისებისკენ, საერთაშორისო ბაზრებზე მოთხოვნადი ქართული პროდუქციის წარმოების და რეალიზაციის ხელშეწყობისკენ, ხოლო მორე მხრივ, ჩვენი მიზანია, წარმოების განვითარების და ზრდის პარალელურად, მაქსიმალურად დაცული იყოს ჩვენი გარემო, დაცული იყოს წყლის, მიწის, ტყის რესურსი ზეწოლისგან და დაზიანებისგან. გარემოსდაცვითი პოლიტიკის თანმიმდევრულმა განხორციელებამ უნდა უზრუნველყოს ქვეყნის მდგრადი და დაბალანსებული განვითარება.
აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ რეგიონში შექმნილი ვითარება, რთული გამოწვევაა მთელი მსოფლიოსთვის, რა თქმა უნდა ჩვენთვისაც. თითოეული ჩვენგანი იზიარებს შექმნილი მდგომარეობის სიმძიმეს რაც გამოწვეულია უკრაინაში მიმდინარე ომით. ამ მოცემულობაში ჩვენ გვაქვს კიდევ უფრო მეტი პასუხიმგებლობა რომ შევინარჩუნოთ მშვიდობა, დავიცვათ ქვეყნის ინტერსები და შევძლოთ წინსვლა, მათ შორის, მთავარი მიზნისკენ, ევროინტეგრაციისკენ.
სწორედ ეკონომიკური განვითარება, ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა, რომელსაც ორი წელია ვინარჩუნებთ, გვაძლევს საშუალებას რომ წლიდან წლამდე გავზარდოთ დაფინანსება როგორც სოფლის მეურნეობის, ასევე გარემოს დაცვის მიმართულებით. ბოლო 5 წლის განმავლობაში სამინისტროს ასიგნებები გაიზარდა 150%-ით, რამაც ახალი ინიციატივების განხორციელების და შემდგომი განვითარების შესაძლებლობები მოგვცა.
სოფლის მეურნეობა
სამინისტროში მიმდინარეობს მთელი რიგი ინსტიტუციური ცვლილებები, რომელიც მიზნად ისახავს, საქართველოში სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების პოლიტიკის ევროპული მართვის სისტემის დანერგვას. რეფორმების განხორციელების შედეგად, ფერმერებისთვის და აგრობიზნესში ჩართული მეწარმეებისათვის კიდევ უფრო ხელმისაწვდომი უნდა გახდეს მხარდაჭერის მექანიზმები, რომელიც ორიენტირებული იქნება დივერსიფიცირებაზე, ინკლუზიურობასა და ეფექტიანობაზე.
2022 წლის წინასწარი მონაცემებით, აგრობიზნესის პროდუქციის (პირველადი და გადამუშავებული პროდუქცია) გამოშვებამ 15.2 მილიარდი ლარი შეადგინა, უკანასკნელი 10 წლის განმავლობაში ეს მაჩვენებელი გაზრდილია 112%-ით, ხოლო 2021 წელთან შედარებით გვაქვს 14%-იანი ზრდა. ასევე, ბოლო 10 წლის განმავლობაში 96%-ით არის გაზრდილია დარგში შექმნილი დამატებული ღირებულება და 4.4 მილიარდ ლარს შეადგენს, 2021 წელთან შედარებით 13%-იანი ზრდა ფიქსირდება.
სახელმწიფო პოლიტიკის ხელშეწყობით, კერძო სექტორის თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისად განვითარების შედეგია, ბოლო 10 წელიწადში, ქართული აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტის თითქმის 147%-იანი ზრდა.
აღსანიშნავია, რომ 2022 წელს საქართველოდან, მსოფლიოს 96 ქვეყანაში ექსპორტირებულია რეკორდული 1.3 მილიარდამდე აშშ დოლარის ღირებულების აგროსასურსათო პროდუქცია რაც 2021 წლის მაჩვენებელს - 10.5%-ით აღემატება. ქართული აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტის უფრო მზარდი ტენდენცია გვაქვს 2023 წელს, კერძოდ, პირველი კვარტლის მონაცემებით, ექსპორტში, წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით გვაქვს 29%-იანი ზრდა, ხოლო ევროკავშირში ექსპორტი გაიზარდა 21%-ით.
ჩვენთვის ერთ-ერთი პრიორიტეტია ევროკავშირის ბაზარი და ამ ბაზარზე არსებული პოტენციალის სრულად გამოყენება. თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების გაფორმების შემდგომ, ევროკავშირის ქვეყნებში 129%-ით გაიზარდა ღვინის ექსპორტი, სპირტიანი სასმელების 26%-ით, ხილისა და ბოსტნეულის წვენების 103%-ით, უალკოჰოლო გაზიანი სასმელები - 4.7-ჯერ, ხოლო მშრალი ხილის ექსპორტი 5-ჯერ არის გაზრდილი.
ასევე ხორციელდება ჩაისა და ციტრუსის ექსპორტი. აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირმა თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების გაფორმების შემდგომ საქართველოს მიანიჭა სხვადასხვა ცხოველური წარმოშობის პროდუქციის ექსპორტზე გატანის უფლება: ესენია თაფლი და მეფუტკრეობის პროდუქტები, შავი ზღვის თევზი და თევზის პროდუქტები, ცხოველთა საკვები და სხვა.
ევროკავშირის ბაზრის პოტენციალის მაქსიმალურად გამოყენებისათვის აუცილებელია ადგილობრივი აგროსასურსათო პროდუქციის კონკურენტუნარიანობის ამაღლება. DCFTA-ს ფარგლებში, სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიის და მცენარეთა დაცვის მიმართულებით, ჩვენ ავიღეთ ვალდებულებები საკანონმდებლო დაახლოების მიზნით, და 2015-2022 წლებში, მიღებული და დაახლოებულია 183 ნორმატიული აქტი, ეტაპობრივად ინერგება და სავალდებულო ხდება სურსათის მწარმოებელი ყველა ბიზნესოპერატორისთვის საფრთხის ანალიზისა და კრიტიკული საკონტროლო წერტილების სისტემის (HACCP) პრინციპებზე დაფუძნებული სურსათის უვნებლობის პროცედურების დანერგვა.
სახელმწიფოს მიერ ინიცირებული, აგროსასურსათო სექტორის განვითარებაზე ორიენტირებული პროგრამები, მოთხოვნიდან და არსებული გამოწვევებიდან გამომდინარე, ყოველწლიურად იხვეწება, ემატება ახალი ინიციატივები და პროგრამები. სამინისტროს მიერ განხორციელებული პროექტების ფარგლებში 2022 წლის მდგომარეობით, ქვეყნის მასშტაბით სოფლის მეურნეობის დარგში ინვესტიციის ჯამურმა მოცულობამ 6,2 მილიარდი ლარი შეადგინა. საიდანაც სახელმწიფო თანადაფინანსება 1,6 მილიარდი ლარია.
ქვეყანაში წლიდან წლამდე იზრდება თანამედროვე ხეხილის ბაღების ფართობები, რაც ერთ-ერთი წარმატებული სახელმწიფო პროგრამის - „დანერგე მომავლი“-ს შედეგია. პროგრამის დაწყებიდან დღემდე გაშენებულია 20,000 ჰექტრამდე თანამედროვე ბაღი, მოწყობილია 16 თანამედროვე სანერგე მეურნეობა.
ჩვენი გათვლებით, მხოლოდ გასულ წელს ახალი ბაღებიდან მივიღეთ 40 ათასი ტონაზე მეტი მოსავალი, რომლის ღირებულება 85 მლნ ლარს აღემატება.
მომდევნო წლებში პროგრამით გაშენებული მრავალწლოვანი კულტურების საპროგნოზო მოსავალი მნიშვნელოვნად გაიზრდება, რაც განპირობებულია გაშენებული ბაღების მსხმოიარობაში შესვლით.
საპროგნოზო მაჩვენებლით, 2030 წლისათვის მხოლოდ ამ პროგრამის ფარგლებში გაშენებული ბაღებიდან მრავალწლოვანი კულტურების წარმოება 200 ათას ტონას მიაღწევს, რომლის ღირებულება დაახლოებით 500 მილიონი ლარი იქნება. აღსანიშნავია რომ პროგრამის ფარგლებში, ჯამში დასაქმებულია 10 000-მდე მუდმივი და 45 000-მდე დროებით დაქირავებული სამუშაო ძალა.
წარმატებით მიმდინარეობს შეღავათიანი აგროკრედიტის პროექტი, რომლითაც მხოლოდ 2022 წელს 16 ათასზე მეტმა ბენეფიციარმა ისარგებლა. გაცემულია 990 მლნ ლარზე მეტი სესხი, სადაც სახელმწიფო თანადაფინსება 170 მლნ ლარზე მეტია.
რამდენიმე წელია მიმდინარეობს სახელმწიფო მხარდაჭერის პროგრამა პროდუქციის შემნახველი და გადამამუშავებელი საწარმოო ინფრასტრუქტურის შექმნისათვის. პროგრამის დაწყებიდან, დღემდე დაფინანსებულია 218 გადამამუშავებელი საწარმოს და შემნახველი ინფრასტრუქტურის შექმნა.
დაფინანსებული საწარმოების სრულად ამოქმედების შედეგად, ყოველწლიურად შეიქმნება 250 მლნ ლარის ღირებულების აგროსასურსათო პროდუქცია, შემნახველი ინფრასტრუქტურის ტევადობა 130 000 ტონას მიაღწევს, და დასაქმდება 3000-ზე მეტი ადამიანი. დღეის მდგომარეობით, 128 საწარმო უკვე ექსპლუატაციაშია შესული და ამჟამად იწარმოება 130 მილიონი ლარის პროდუქცია, შემნახველი ინფრასტრუქტურა უზრუნველყოფს 43 000 ტონა პროდუქციის თანამედროვე სტანდარტების გათვალისწინებით შენახვას.
გასულ წელს ევროკავშირის მხარდაჭერით, დავიწყეთ საპილოტე რეგიონების ინტეგრირებული განვითარების პროგრამა, რომელიც ითვალისწინებს ახალი საწარმოს შექმნის ან არსებული საწარმოს გაფართოების/გადაიარაღების თანადაფინანსებას.
დაფინანსებულია გადამამუშავებელი, შემნახველი და ინფრასტრუქტურული საწარმოები, როგორც სასოფლო-სამეურნეო, ასევე არასასოფლო-სამეურნეო მიმართულებით რაც ემსახურება სოფლის ეკონომიკურ გაძლიერებას. შედეგად უკვე გვყავს 43 ბენეფიციარი, 29 მილიონ ლარზე მეტი ინვესტიციით, სადაც სახელმწიფოს თანამონაწილეობა 17 მილიონ ლარზე მეტია.
საერთაშორისო და ადგილობრივ ბაზარზე ქართული აგროსასურსათო პროდუქციის კონკურენტუნარიანობის ამაღლების მიზნით, წარმატებით მიმდინარეობს ტექნიკური დახმარების პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც დახმარება გაეწია 200 მდე კომპანიას.
პროგრამა მოიცავს სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვას, ბრენდირებას, სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივებისთვის პროდუქციის საბოლოო სასაქონლო სახის მისაცემად საჭირო აღჭურვილობის თანადაფინანსებას.
სასოფლო-სამეურნეო მიმართულებით კოოპერაცია პროდუქციის წარმოების ზრდას, თანამედროვე ტექნოლოგიებისა და სტანდარტების დანერგვას და შედეგად, სოფლად მცხოვრები მოსახლეობის ეკონომიკურ გაძლიერებას უწყობს ხელს.
სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივებს აქვთ შესაძლებლობა მონაწილოება მიიღონ სამინისტროს მიერ ინიცირებულ მიმდინარე ყველა პროგრამაში, სადაც მათ სხვა იურიდიულ პირებთან შედარებით გააჩნიათ სახელმწიფო თანადაფინანსების დამატებით 10%-იანი სარგებელი, ხოლო სპეციალური კოოპერატიული პროგრამების ფარგლებში სახელმწიფო თანადაფინანსება განსაზღვრულია 70-80%-ით.
აღსანიშნავია, რომ 2022 წელს აგრარულ საკითხთა კომიტეტის ინიციატივით ცვლილებები შევიდა „სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის შესახებ“ კანონში, რაც ვფიქრობთ ხელს შეუწყობს კოოპერაციის შემდგომ განვითარებას.
სამინისტროში წელს შეიქმნა ახალი სტრუქტურული ქვედანაყოფი რომელიც სწორედ კოოპერაციის განვითარების ხელშეწყობაზე იქნება ორიენტირებული. შარშან ჩვენ დავიწყეთ ახალი პროგრამა და დაფინანსდა ბოსტნეულისა და კარტოფილის შემნახველი 9 სასოფლო-სამეურნეო კოოპერაციული საწარმოს მოწყობა, სადაც სახელმწიფო თანადაფინანსება 4 მლნ ლარს აღემატება. პროექტი 100-ზე მეტ მცირე ფერმერს აერთიანებს და ჯამურად 4500 ტონა პროდუქციის შენახვა არის შესაძლებელი.
2023 წელს, სპეციალურად კოოპერატივებისათვის, დავიწყეთ „სასოფლო-სამეურნეო სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის თანადაფინანსების სახელმწიფო პროგრამა“ სახელმწიფოს მხრიდან ღირებულების საკმაოდ მაღალი 50%-იანი საგრანტო დაფინანსებით, რისთვისაც 10 მლნ. ლარია გამოყოფილი.
სიახლეს არ წარმოადგენს ის, რომ სასოფლო-სამეურნეო მექანიზაციაზე მოთხოვნა კერძო სექტორის მხრიდან მაღალია. სწორედ ამიტომ, ბოლო წლების განმავლობაში სახელმწიფო ხელშეწყობით ისარგებლა 3000-მდე ბენეფიციარმა, რომლებმაც შეიძინეს 5324 ერთეული, 203 მილიონ ლარზე მეტი ღირებულების სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების ტექნიკა. მოგეხსენებათ, რომ 2021-2022 წლებში პრემიერის ინიციატივით ამ მიზნობრიობით გამოიყო 50 მლნ ლარი, რომლითაც 4000 ერთეული ტექნიკის შეძენაში დავეხმარეთ ფერმერებს.
გასულ წელს, სხვადასხვა ფაქტორიდან, მათ შორის კლიმატური პირობებიდან გამომდინარე თხილის მწარმოებელმა ფერმერებმა ვერ შეძლეს აგროტექნიკური ღონისძიებების სათანადოდ ჩატარება, რამაც გამოიწვია მოსავლიანობისა და ხარისხის შემცირება, კერძო სექტორმა ვერ მიიღო სათანადო შემოსავალი.
თხილი, გახლავთ ერთერთი მნიშვნელოვანი საექსპორტო პროდუქტი და მისი ექსპორტის 70 % ევროკავშირში ხორციელდება. თხილი არის ათიათასობის ოჯახის მნიშვნელოვანი შემოსავლის წყარო, სწორედ ამიტომ მთავრობის გადაწყვეტილებით, ჩვენ ვეხმარებით თხილის სექტორს და ყველა ფიზიკური პირი, რომელსაც 0,2-3 ჰექტრამდე ფართობი აქვს საკუთრებაში ან სარგებლობაში, იღებს, 1 ჰექტარზე დაანგარიშებით, 500 ლარის ოდენობით დახმარებას, რის საშუალებითაც მოხერხდება აგროტექნიკური ღონისძიებების სათანადოდ ჩატარება.
ჩვენ შევძელით, სულ რაღაც 4 თვეში, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, 85 ათასამდე ბენეფიციარის 45,000 ჰექტარზე მეტი თხილის ბაღი დაგვერეგისტრირებინა თხილის კადასტრში და დღეის მდგომარეობით ფერმერების 90%ზე მეტს აგრობარათებზე დარიცხული აქვთ თანხა რომლის გამოყენებაც შეუძლიათ შესაბამისი მიზნობრიობით.
უკვე 9 წელია მიმდინარეობს აგროდაზღვევის პროგრამა და მისი დახვეწა მუდმივად ხდება, პროგრამა წარმოადგენს დაცვის ინსტრუმენტს, რომელიც ფერმერებისთვის საქმიანობას პროგნოზირებადს ხდის და ამავდროულად შესაძლებლობას აძლევს მათ კლიმატური რისკებისგან დაიცვან საკუთარი მოსავალი.
ბოლო ცვლილებით, რომელიც პროგრამაში განხორციელდა მევენახე ფერმერები აგროდაზღვევის პროგრამის ფარგლებში, 50%-ის ნაცვლად 70%-იანი თანადაფინანსებით ისარგებლებენ. ცვლილება ხელს შეუწყობს პროგრამაში ჩართული სადაზღვევო კომპანიებისათვის მიმზიდველი გახდეს მაღალ რისკიან რეგიონებში ვაზის კულტურების დაზღვევა, ხოლო მევენახე ფერმერებისათვის ხელმისაწვდომს გახდის დააზღვიონ მოსავალი. პროგრამის ფარგლებში 2014 წლიდან დღემდე 65,000-ზე მეტ ბენეფიციარს დაზღვეული ქონდა 140,000 ჰექტარამდე მიწის ნაკვეთი, ანაზღაურებული ზიანი 67 მლნ ლარს აღემატება.
გასულ წელს დავიწყეთ აგრეთვე, ბიოწარმოების ხელშეწყობის პროგრამა, რომელიც ითვალისწინებს სერტიფიცირების, საკონსულტაციო მომსახურების, მევენახეობისა და მეფუტკრეობის ორგანულ მეურნეობაში დაშვებული ორგანული სასუქების ან/და ბიოპრეპარატების თანადაფინანსებას. შემუშავდა და დამტკიცდა „ტექნიკური რეგლამენტი - ორგანული პროდუქტების წარმოების წესებისა და ეტიკეტირების შესახებ“, რომელიც შესაბამისობაშია ევროკავშირის ახალ რეგულაციასთან და მისი ამოქმედება რა თქმა უნდა ხელს შეუწყობს ევროკავშირის ბაზარზე ბიოპროდუქციის ექსპორტს, რაზედაც მოთხოვნა დამეთანხმებით, საკმაოდ მაღალია.
მეცხოველეობის ხელშეწყობის მიმართულებით ვეხმარებით ფერმერებს შეღავათიანი აგროკრედიტის პროგრამის ფარგლებში. ასევე სამინისტრო აქტიურად თანამშრომლობს სოფლის მეურნეობის განვითარების საერთაშორისო ფონდთან (IFAD), რომლის ფინანსური მხარდაჭერით 2020-2022 წლებში 311 ბენეფიციარს სხვადასხვა პროექტები დაუფინანსდა, რომელთა ჯამური ინვესტიცია 28 მლნ ლარზე მეტს შეადგენს, ხოლო სახელმწიფოს თანადაფინანსება 20 მლნ ლარზე მეტია. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ჩვენ 2022 წელს მივიღეთ განაცხადები ფერმერებისგან და წელს დამატებით 500-მდე ბენეფიციარის დაფინანსება არის გათვალისწინებული, ძირითადად ფინანსდება რძის პირველადი წარმოების ხელშეწყობა, ვეტერინარია და ხელოვნური განაყოფიერება.
საქართველოში, აკვაკულტურას აქვს განვითარების დიდი პოტენციალი, რაც ამ დრომდე მხოლოდ მცირედით თუ არის თვისებული. მათ შორის არის საზღვაო აკვაკულტურა. წელს დავამტკიცეთ საზღვაო აკვაკულტურის ფერმების მოსაწყობად ზონები, აჭარის, სამეგრელოს და გურიის სანაპირო ზოლში, 8 ლოკაციაზე. აღნიშნული გააჩენს შესაძლებლობებს აკვაკულტურის მიმართულებით მსხვილი ინვესტიციების მოზიდვისთვის, რაც ნიშნავს ათეულ ათასობით ტონა თევზის და სხვადასხვა სახეობის ზღვის პროდუქტის წარმოების შესაძლებლობას და ეტაპობრივად, ასეულობით მილიონი დოლარის საექსპორტო პოტენციალის ათვისებას. მიმდინარე წელს აქტიურად ვიმუშავებთ აკვაკულტურის განვითარებისთვის სხვა სათანადო ღონისძიებების შესამუშავებლად და მსხვილი ინვესტიციების მოსაზიდად, რისთვისაც სამინისტროში უკვე შექმნილია ახალი სტრუქტურული ერთეული.
ყურადღება ექცევა ეკონომიურად არააქტიური ქალების სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობაში ინტეგრაციას. 2022 წელს, გაეროს ქალთა ორგანიზაციის ხელშეწყობით (UN Women), დავიწყეთ სასათბურე მეურნეობის მოწყობის თანადაფინანსების საპილოტე პროგრამა, რომელიც მარნეულის და ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტებში განხორციელდა და ამ ეტაპზე 38 ქალ ბენეფიციარს აერთიანებს. წელს ვფიქრობთ რომ უფრო მაშტაბური გავხადოთ აღნიშნული პროგრამა.
სოფლის მეურნეობაში ღირებულებათა ჯაჭვის განვითარების ხელშეწყობის მიზნით, აქტიურად მიმდინარეობს სამეცნიერო-კვლევითი საქმიანობა. აღსანიშნავია, რომ თესლისა და სარგავი მასალის სერტიფიცირების სისტემების საერთაშორისო სტანდარტებთან ჰარმონიზების ფარგლებში შეიქმნა კვალიფიციურ სათესლე და სანერგე მეურნეობების ერთიანი რეესტრი (მონაცემთა ბაზების პროგრამული უზრუნველყოფა). 2022 წელს, სერტიფიცირებული სათესლე მასალის რაოდენობამ შეადგინა 1400 ტონა, ხოლო სერტიფიცირებული სანერგე მასალის რაოდენობამ 1.3 მლნ ნერგი.
სერტიფიცირების ორგანიზებული სისტემა უზრუნველყოფს მომხმარებელს ხარისხიანი მასალით, რაც მოსავლიანობის და საექსპორტო პოტენციალის გაზრდის, კონკურენტუნარიანობის ამაღლების და ინვესტიციების მოზიდვის მნიშვნელოვანი საფუძველია. საქართველოს ევროპასთან ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შესრულების ფარგლებში, თესლი და სარგავი მასალა 2024 წელს სავალდებულო სერტიფიცირებას დაექვემდებარება.
2022 წელი მევენახეობა-მეღვინეობის მიმართულებით გამოწვევებით დაიწყო. რეგიონში არსებული რთული პოლიტიკური ვითარების გამო, წლის პირველ ნახევარში ქართული ღვინის ექსპორტი შემცირდა, თუმცა წლის მეორე ნახევრიდან მდგომარეობა დასტაბილურდა შედეგად, 2022 წელს მსოფლიოს 66 ქვეყანაში ექსპორტირებულია დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში რეკორდული რაოდენობის 103 მილიონ ლიტრამდე, 252.5 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების ღვინო. ღვინის ექსპორტი გაზრდილია სტრატეგიულ ბაზრებზე: პოლონეთი (ზრდა 32%), აშშ (28%), ლატვია (20%), გერმანია (34%), ესტონეთი (53%), იაპონია (68%).
რთველი ჩატარდა ორგანიზებულად, კერძო სექტორის აქტიური ჩართულობით, რაც სუბსიდირების სახელმწიფო პროგრამით იქნა სტიმულირებული. ჯამში საქართველოს მასშტაბით გადამუშავდა 257 ათას ტონამდე ყურძნის მოსავალი, მევენახეებმა შემოსავლის სახით 270 მილიონამდე ლარი მიიღეს.
პოპულარიზაციისა და ცნობადობის ზრდის ღონისძიებები აქტიურად გრძელდება ქართული ღვინის ისეთ სტრატეგიულ ბაზრებზე, როგორებიცაა: ამერიკის შეერთებული შტატები, დიდი ბრიტანეთი, პოლონეთი, გერმანია, ბალტიისპირეთის ქვეყნები, ჩინეთი, იაპონია და სამხრეთ კორეა. ამ და სხვა მნიშვნელოვან ბაზრებზე ქართული ღვინის პოპულარიზაციისთვის წელს 14 მლნ ლარი დაიხარჯება. ამ მიმართულებით ყოველწლიურად მზარდია, როგორც ბიუჯეტი, ასევე აქტივობები.
მნიშვნელოვანია, რომ ქართული ღვინის მარკეტინგულ კამპანიაში ჩაერთო აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) სოფლის მეურნეობის პროგრამა, რომელიც ქართული ღვინის პოპულარიზაციის მიმართულებით, სხვადასხვა მიზნობრივ ღონისძიებას განხორციელებს პირველ რიგში აშშ-ში და ასევე, სამხრეთ კორეაში, გერმანიასა და დიდ ბრიტანეთში.
ექსპორტის განვითარებასთან ერთად, დღის წესრიგში დადგა საჭიროება, რომ უფრო მეტად იყოს დაცული ადგილობრივი ბაზარი და გაძლიერდეს მიკვლევადობის ინსტრუმენტები. ქართული ალკოჰოლიანი სასმელების ხარისხის კონტროლის გაძლიერების მიზნით, 2023 წლის 1 იანვრიდან, შიდა ბაზარზე რეალიზაციისთვის განკუთვნილი საქართველოში წარმოებული ალკოჰოლიანი სასმელები სავალდებულო სერტიფიცირებას დაექვემდებარა.
მოსახლეობის ინტერესების და ჯანმრთელობის დაცვა და კონკურენტუნარიანი პროდუქციის წარმოება შეუძლებელია აგრარული პოლიტიკის ისეთი უმნიშვნელოვანესი სტრატეგიული მიმართულებების გარეშე, როგორებიცაა სურსათის უვნებლობა, ვეტერინარია და მცენარეთა დაცვა.
ხაზგასმით უნდა ითქვას, რომ ბოლო წლებში ამ კუთხით, მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა, დაიხვეწა საკანონმდებლო ბაზა, გაიზარდა ტექნიკური და ადამიანური რესურსები.
შესაძლებლობების გაზრდამ განაპირობა სურსათის უვნებლობის სახელმწიფო კონტროლის მასშტაბების ზრდა და ეფექტიანობის გაუმჯობესება (მაგალითისთვის 10 წლის წინ, წელიწადში 500-მდე სახელმწიფო კონტროლი ხორციელდებოდა, მაშინ როცა 2022 წელს ეს მაჩვენებელი თითქმის 31 ათასს შეადგენს).
მიღებულია რძის, თაფლის, ფრინველის ხორცის, თხილის, სპირტიანი სასმელების, ხილის წვენების, და სხვა პროდუქტების მარეგულირებელი ტექნიკური რეგლამენტები.
გამოწვევებთან ერთად, იზრდება ლაბორატორიული შესაძლებლობები და ინერგება კვლევის საერთაშორისო მეთოდები. 2022 წელს საქართველოს სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიამ წარმატებით გაიარა საერთაშორისო აკრედიტაცია და მისი ხარისხის მენეჯმენტის სისტემა მთლიანად აკმაყოფილებს ISO 9001 მოთხოვნებს ხოლო წელს, ლაბორატორიას მიენიჭა რეფერენს ლაბორატორიის სტატუსი.
ცხოველების ჯანმრთელობის დაცვის, სხვადასხვა დაავადების გავრცელებისა და ფერმერებისთვის ეკონომიკური ზარალის თავიდან აცილების მიზნით, სურსათის ეროვნული სააგენტო ყოველწლიურად ატარებს 6 მილიონამდე ვეტერინარულ მანიპულაციას, მათ შორის ცხოველების უფასო ვაქცინაციას (7 სახის დაავადებაზე).
მიწის რესურსების მონაცემთა ერთიანი ბაზის შექმნა და მიწის ბალანსის წარმოება უმნიშვნელოვანესია ქვეყანაში მიწის რესურსების მდგრადი მართვის პოლიტიკის გასატარებლად. ამოცანის გადასაჭრელად, მსოფლიო ბანკის მხარდაჭერით შემუშავდა „მიწის რესურსების მონაცემთა ერთიანი ბაზის შექმნისა და მისი განვითარების შესახებ“ კონცეფცია. სწორედ აღნიშნული კონცეფციის შესაბამისად ჩვენ დავიწყეთ მიწის რესურსების ინტეგრირებული მონაცემების ერთიანი ბაზის შექმნა, რომელსაც დავასრულებთ 2024 წელს და ქვეყანაში ხელმისაწვდომი იქნება საქართველოს მიწის ფონდის ერთიანი ბალანსი.
აღსანიშნავია, რომ 2022 წელს შემუშავდა საძოვრების მდგრადი მართვის ეროვნული პოლიტიკის დოკუმენტი, რომლის მიზანია, საძოვრებით მდგრადი სარგებლობისა და საძოვრების დაცვის ერთიანი, თანმიმდევრული მიდგომის ჩამოყალიბება. კონცეფცია წარმოადგენს საკანონმდებლო ინიციატივის საფუძველს, რომელიც დაარეგულირებს საძოვრების მართვის საკითხებს ქვეყანაში. კანონპროექტზე მუშაობა მიმდინარე წელს უნდა დასრულდეს.
ინტენსიურად გრძელდება საირიგაციო და სადრენაჟე ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია რომლის შედეგად წყალუზრუნველყოფილი სასოფლო-სამეურნეო მიწის ფართობი 45,000 ჰექტრიდან 165, 000 ჰექტრამდე, ხოლო დრენირებული მიწის ფართობი 14,000 ჰექტარიდან 43,000 ჰექტრამდე გაიზარდა.
2022 წელს სოფლის მეურნეობის, ირიგაციის, დრენაჟის და მიწის მართვის სექტორში მოზიდულ იქნა უპრეცენდენტო ოდენობის 300 მლნ დოლარზე მეტი ფინანსური რესურსი 4 მსხვილი საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტისგან (მსოფლიო ბანკი, ევროპის საინვესტიციო ბანკი, აზიის განვითარების ბანკი და საფრანგეთის განვითარების სააგენტო). საბიუჯეტო და დონორული დაფინანსების შედეგად, დაგეგმილი პროექტები 2023-2030 წლებში უზრუნველყოფს დარგში კოორდინირებულ ინვესტიციას, 50 000 ჰა-ზე მეტ ფართობზე სამელიორაციო მომსახურების გაუმჯობესებას, რაც სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოსავლიანობას დაახლოებით 30%-ით გაზრდის. პროექტებს ეყოლება 50 000-მდე ბენეფიციარი ფერმერული მეურნეობა. რეაბილიტაციის გარდა, პროექტები მიზნად ისახავს: ფერმერთა ფინანსურ და ტექნიკურ დახმარებას, ღირებულებათა ჯაჭვის განვითარებას, ბაზრებზე ხელმისაწვდომობის ზრდას, მიწის მდგრად მართვას და მიწების კონსოლიდაციის ხელშეწყობას.
აქვე მინდა აღვნიშნო რამდენიმე მსხვილი პროექტის შესახებ, რომელიც საერთაშორისო პარტნიორობის ფარგლებში დავიწყეთ, კერძოდ აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) მხარდაჭერით 23,7 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი მოხმარდება საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე სოფლების მოსახლეობის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას; შვეიცარიის განვითარების და თანამშრომლობის სააგენტოსა და (SDC) ავსტრიის განვითარების სააგენტოს (ADA) დაფინანსებებით 10 მლნ შვეიცარულ ფრანკზე მეტი დაიხარჯება მეცხოველეობის სექტორის კონკურენტუნარიანობის ამაღლებისათვის.
შვედეთის განვითარების თანამშრომლობის სააგენტომ (SIDA) დაიწყო 6 მლნ ევრომდე ღირებულების პროექტი, რომელიც ხელს შეუწყობს საქართველოს ბუნებრივი რესურსების მდგრად მართვას. სატყეო სექტორის რეფორმის წარმატებით განხორციელებაში გვეხმარება მწვანე კლიმატის ფონდი (GCF), გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა და შვეიცარიის კონფედერაცია, მათ მიერ რეფორმისათვის 47 მლნ ევრო დაიხარჯება.
ევროკავშირის მხარდაჭერით, წარმატებით მიმდინარეობს სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ევროპის სამეზობლო პროგრამის (ENPARD) მე-IV ფაზა. პროგრამის ბიუჯეტი 55 მლნ ევროა და განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ადგილობრივი პროდუქციის კონკურენტუნარიანობის ზრდას, სურსათის უვნებლობის სისტემის გაუმჯობესებას და საქართველოში წარმოებული პროდუქციის ევროკავშირში ექსპორტის ხელშეწყობას.
მიუხედავად გატარებული ღონისძიებებისა დარგში რა თქმა უნდა რჩება გამოწვევები რომელთა დაძლევაზეც აქტიურად უნდა გავაგრძელოთ მუშაობა. მათ შორისაა დაბალი პროდუქტიულობა, თანამედროვე ტექნოლოგიებზე წვდომა, კვალიფიციური კადრების დეფიციტი და ა.შ.
პოლიტიკის შემუშავებისა და განხორციელების პროცესში, ჩვენთვის ერთერთი მთავარი დოკუმენტია პრემიერის ინიციატივით შემუშავებული - „ხედვა 2030 - საქართველოს განვითრების სტრატეგია“. რომლის მიხედვითაც 2030 წლისათვის, გატარებულმა პოლიტიკამ უნდა უზრუნველყოს 30 მილიარდი ლარის ღირებულების აგროსასურსათო პროდუქციის გამოშვება და 3 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტი.
გარემოს დაცვა
თანამედროვე რეალობაში გარემოს დაცვა და კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლა კიდევ უფრო აქტუალური ხდება. შესაბამისად, მთავარია, რომ გარემოსდაცვითი პოლიტიკა იყოს თანმიმდევრული და განხორციელებამ უზრუნველყოს ქვეყნის მდგრადი და დაბალანსებული განვითარება.
2022 წელს საქართველოს მთავრობამ მიიღო ჩვენი ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი სტრატეგიული დოკუმენტი ,,2022-2026 წლებისთვის საქართველოს გარემოს დაცვის მოქმედებათა მეოთხე ეროვნული პროგრამა’’, რაც მიზნად ისახავს ჩვენი ქვეყნის გარემოს მდგომარეობის გაუმჯობესებას, ბიომრავალფეროვნების დაცვას და ევროკავშირის გარემოს დაცვის პოლიტიკასთან მაქსიმალურ დაახლოებას.
გარემოს დაცვის ევროპული სისტემის ჩამოყალიბებისთვის უმთავრეს ფუნდამენტს გარემოსდაცვითი მმართველობის სისტემის გაუმჯობესება წარმოადგენს. ამ მიმართულებით ჩვენი ხელისუფლების მხრიდან უკვე გადაიდგა მნიშვნელოვანი ნაბიჯები.
2022 წლიდან ამოქმედდა ,,გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელმაც შემოიტანა ახალი ვალდებულებები სამრეწველო სექტორისთვის. საწარმო, რომელიც საქმიანობის პროცესში გარემოს დააბინძურებს, ვალდებულია გარემოს დაბინძურების აღმოსაფხვრელად გასწიოს სათანადო ღონისძიებები და გაიღოს ამისთვის საჭირო თანხები. ჩვენ ამ ახალი ვალდებულებების შესასრულებლად უკვე გავატარეთ მნიშვნელოვანი ინსტიტუციური რეფორმა სამინისტროს სისტემაში. გარემოს ეროვნულ სააგენტოსა და ზედამხედველობის დეპარტამენტში შეიქმნა ახალი სტრუქტურული ერთეულები, რომლებიც მუშაობენ კანონის აღსრულების მიმართულებით.
ბიომრავალფეროვნების დაცვისთვის უმნიშვნელოვანესია ახალი დაცული ტერიტორიების ჩამოყალიბება და მართვა საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად. 2022 წელს ჩვენ აქტიურად გავაგრძელეთ მუშაობა დაცული ტერიტორიების გაფართოების მიმართულებით, შევქმენით ახალი დაცული ტერიტორიები რაჭაში, შიდა ქართლში, ზემო იმერეთში. შესაბამისად, დაცული ტერიტორიების ფართობი 116.7 ათასი ჰექტრით გაიზარდა და ამჟამად მისი მთლიანი ფართობი შეადგენს 912 ათასზე მეტ ჰექტარს რაც ქვეყნის ტერიტორიის დაახლოებით 13%-ია;
საქართველოს დაცულ ტერიტორიებზე მუდმივად ხორციელდება ეკოტურისტული და ინფრასტრუქტურული პროექტები. 2022 წელს წალკის კანონზე უნიკალური ეკოტურისტული კომპლექსი გაიხსნა რომელმაც დიდი ინტერესი და პოპულარობა მოიპოვა. ამჟამად 15 დაცულ ტერიტორიაზე მიმდინარეობს 1 200 კმ-მდე სიგრძის საფეხმავლო ბილიკების და თანმდევი ტურისტულ-რეკრეაციული ინფრასტრუქტურის მოსაწყობი სამუშაოები, სრულდება 3D განათების მოწყობის სამუშაოები მარტვილის კანიონის და ოკაცეს (კინჩხის) ჩანჩქერის ტერიტორიებზე რაც კიდევ უფრო მიმზიდველს გახდის ამ ადგილებს ვიზიტორებისთვის.
ჩვენი ქვეყნის უნიკალურ ბიომრავალფეროვნებას უკვე მეორედ აქვს UNESCO-სგან საერთაშორისო აღიარება. საქართველოს 4 დაცული ტერიტორიის მსოფლიო ბუნებრივი მემკვიდრეობის ნუსხაში დამატების შემდეგ, 2022 წელს UNESCO-ს გადაწყვეტილებით, საქართველოსა და სამხრეთ კავკასიაში პირველად დაარსდა ორი ბიოსფერული რეზერვატი ახმეტისა და დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტებში. ეს კიდევ უფრო მეტად გაზრდის საქართველოს უნიკალური ბიომრავალფეროვნების ცნობადობას საერთაშორისო დონეზე და ხელს შეუწყობს ადგილობრივი ეკოტურიზმის განვითარებას.
წელს და მომდევნო წლებში გაგრძელდება აქტიური მუშაობა დაცული ტერიტორიების გაფართოების მიმართულებით. წელს, ჩვენ ვაპირებთ ახალი დაცული ტერიტორიების ჩამოყალიბებას გურიაში. ამ მიმართულებით, კვლევები გაგრძელდება სამეგრელოსა და სვანეთში.
აღსანიშნავია, რომ მიმდინარე წელს, საქართველოს ეროვნულ პარკებში, ვიზიტორთა უსაფრთხო და კომფორტული მოგზაურობისთვის, შეიქმნა პირველი მობილური აპლიკაცია. 2022 წლის მონაცემებით, ვიზიტორთა რაოდენობა, 2021 წელთან შედარებით გაზრდილია 53%-ით (902 010 ვიზიტორი).
გლობალური კლიმატური ცვლილებების ფონზე, თქვენ კარგად მოგეხსენებათ, რამდენად მნიშვნელოვანია წყლის რესურსების ეფექტიანი მართვის მექანიზმების ჩამოყალიბება.
საქართველოს პარლამენტში აქტიურად მიმდინარეობს, ევროპული დირექტივების შესაბამისად მომზადებული ,,წყლის რესურსების მართვის შესახებ” საქართველოს კანონის პროექტის განხილვა.
პარალელურად, ჩვენ დავიწყეთ წყლის ხარისხსა და რაოდენობაზე დაკვირვების ქსელის აღდგენა.
წყლის ხარისხის მონიტორინგი ხორციელდება საქართველოს მდინარეებისა და ტბების 231 წერტილში ევროკავშირის წყლის ჩარჩო დირექტივის მოთხოვნების შესაბამისად.
2022 წელს ქუთაისისა და ბათუმის რეგიონული ლაბორატორიებისთვის შევიძინეთ ორი მაღალტექნოლოგიური ხელსაწყო. შედეგად, შესაძლებელი იქნება წყლის რესურსების ხარისხის შეფასება მაღალი საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად და გაუმჯობესდება მონიტორინგის აღებული სისტემა, რაც ასევე წინგადადგმული ნაბიჯია ,,წყლის რესურსების მართვის შესახებ“ ახალი კანონის პრაქტიკაში აღსრულებისათვის.
სამინისტროს ერთ-ერთ უმთავრეს გარემოსდაცვით პრიორიტეტს წარმოადგენს ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების შემცირება, განსაკუთრებით ურბანულ და სამრეწველო ტერიტორიებზე.
სახელმწიფოს მიერ განხორციელებული თანმიმდევრული პოლიტიკის მიზანია, ათეული წლების განმავლობაში დაგროვილი პრობლემების აღმოფხვრა სამრეწველო სექტორიდან ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად. 2022 წელს სამინისტრომ აქტიურად გააგრძელა მუშაობა სამრეწველო საწარმოებიდან ჰაერში მავნე ნივთიერებების გაფრქვევების უწყვეტი თვითმონიტორინგის სისტემების სრულად დანერგვის მიმართულებით.
თითოეული სამრეწველო საწარმოსთვის შემუშავდა თვითმონიტორინგის სისტემის დანერგვის ინტერაქტიული გეგმა, რომლის მონიტორინგსაც უწყვეტად ვახორციელებთ. ამ ეტაპზე 50-მდე აქტიური საწარმოდან სამინისტროს ელექტრონულ სისტემაში დარეგისტრირებულია 20 მსხვილი სამრეწველო საწარმო, დანარჩენი საწარმოების უმრავლესობაში, კი მიმდინარეობს ფილტრებისა და მონიტორინგის სისტემების მონტაჟის პროცესი.
ჩვენი მიზანია, რომ წლის ბოლომდე ქვეყანაში მოქმედი ყველა მსხვილი სამრეწველო საწარმო აღჭურვილი იყოს თანამედროვე ფილტრებითა და ონლაინ მონიტორინგის სისტემებით, რაც მნიშვნელოვანი წინაპირობაა სამრეწველო სექტორიდან ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად.
მნიშვნელოვანია ქალაქ რუსთავში ჰაერის ხარისხის მდგომარეობის გაუმჯობესება. სახელმწიფომ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა ამ მიმართულებით, როგორც ახალი რეგულაციების შემუშავების, ასევე მათი აღსრულების და კონტროლისა და ზედამხედველობის გაძლიერების კუთხით.
2022 წელს დასრულდა ქ. რუსთავის ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესების პირველი სამოქმედო გეგმის განხორციელება. საერთო ჯამში გეგმის აქტივობები შესრულებულია 85%-ზე მეტით. ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის შედეგებზე დაყრდნობით, გაუმჯობესება გვაქვს სამიზნე მაჩვენებლების ნაწილში, რაც გულისხმობს, რომ შემცირდა ქალაქში მყარი ნაწილაკებით დაბინძურების დონე.
ციფრებით რომ ვისაუბროთ, ქ. რუსთავში მოქმედი 18 მსხვილი სამრეწველო საწარმოდან ონლაინ მონიტორინგის სისტემაში რეგისტრირებულია 10 საწარმო. გარდა ამისა, 3-მა მოქმედმა საწარმომ მიმართა გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის სამსახურს და მიმდინარეობს სარეგისტრაციო პროცედურები. ეს ხაზგასმით წარმოაჩენს იმ რეგულაციების ეფექტიანობას, რაც მთავრობისა და პარლამენტის ერთობლივი ძალისხმევით დაინერგა ქვეყანაში და რამაც უკვე კონკრეტული შედეგები გვაჩვენა მსხვილი სამრეწველო საწარმოების ტექნიკური გადაიარაღებისა და ჰაერის ხარისხზე უწყვეტი თვითმონიტორინგის სისტემის დანერგვის მიმართულებით.
თუმცა ჩვენ გვესმის, რომ ქალაქ რუსთავში ეკოლოგიური პრობლემები კვლავაც აქტუალურია. ამიტომაც ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობით და ქართველი და ევროპელი ექსპერტების ჩართულობით მიმდინარეობს ჰაერის ხარისხის მართვის ახალი გეგმის შემუშავება, რომელიც განსაზღვრავს ახალ ღონისძიებებს ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად. აგრეთვე, ევროკავშირის მხარდაჭერით დაწყებულია ჰაერის ხარისხის მართვის გეგმის შემუშავება ქალაქ თბილისისთვის.
სამრეწველო სექტორიდან დაბინძურების შესამცირებლად კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია ,,სამრეწველო ემისიების შესახებ“ ახალი კანონპროექტი, რომლის განხილვაც უკვე მიმდინარეობს საქართველოს პარლამენტში. კანონი მიზნად ისახავს, ქვეყანაში მოქმედი და ახალი საწარმოებისთვის ახალი მოთხოვნების დაწესებას 2026 წლიდან. დაახლოებით 200-მდე მოქმედ საწარმოს ეტაპობრივად მოუწევს თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვა, იმისთვის, რომ მინიმუმადე შემცირდეს ჰაერის, წყლისა და ნიადაგის დაბინძურება სამრეწველო საქმიანობების განხორციელების შედეგად.
ტრანსპორტიდან დაბინძურების შემცირების მიზნით, პარლამენტის გარემოს დაცვის და ბუნებრივი რესურსების კომიტეტთან და სამოქალაქო საზოგადოებასთან თანამშრომლობით, შემუშავდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში ცვლილებების პროექტი, რომელიც 2023 წლის მეორე ნახევრიდან ითვალისწინებს სატრანსპორტო საშუალებების გამონაბოლქვის გზებზე კონტროლს სპეციალური აპარატურის საშუალებით.
უახლოეს დღეებში მთავრობას წარვუდგენთ ინიციატივას ავტომობილების იმპორტის საკითხებზე, რაც მიზნად ისახავს სატრანსპორტო სექტორიდან ჰაერის დაბინძურების ეტაპობრივ შემცირებას და მომდევნო წლიდან, განსაკუთრებით მოძველებული ავტომობილების იმპორტის შეზღუდვას.
რა თქმა უნდა ინტენსიურად გრძელდება საწვავის ხარისხის შემოწმების პროცესი.
ქვეყანამ სატყეო სექტორში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა და დღეისათვის უკვე არსებობს შესაბამისი საკანონმდებლო ჩარჩო ტყის ახალი კოდექსი. კოდექსმა ჩამოაყალიბა ტყეების მდგრადი მართვის მნიშვნელოვანი მექანიზმები. ქვეყნის მასშტაბით აქტიურად მიმდინარეობს საქმიანი ეზოების მოწყობა, იმისთვის, რომ ეტაპობრივად დაინერგოს ხე-ტყის დამზადებისა და სატყეო მეურნეობის წარმოების მდგრადი სისტემა. 2023 წლის მდგომარეობით, მოწყობილია 39 საქმიანი ეზო. დამატებით, წლის ბოლომდე დაგეგმილია 18 ახალი საქმიანი ეზოს მოწყობა. საქმიანი ეზოების ჩამოყალიბება და ხე-ტყის მდგრადად დამზადების მექანიზმების დანერგვა, სპეციალისტების გადამზადება და ამ პროცესში ადგილობრივი მოსახლეობის დასაქმება არის უმთავრესი წინაპირობა სატყეო სექტორის რეფორმის წარმატებით განსახორციელებლად.
აღსანიშნავია, რომ საქართველოში პირველად ჩატარდა ტყის ეროვნული აღრიცხვა, რომელიც დასრულდა 2022 წელს და მომზადდა ანგარიში ტყეების რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მახასიათებლების შესახებ.
2022 წელს ქვეყნის მასშტაბით, ტყის აღდგენა-გაშენების სამუშაოები 1000 ჰა ზე მეტ ფართობზე განხორციელდა. 2023 წელს ტყის აღდგენა დაგეგმილია 1500 ჰა ფართობზე. ტყის აღდგენა-გაშენების ღონისძიებების მასშტაბების გაზრდის და სამუშაოებში საზოგადოების მაქსიმალურად ჩართვის უზრუნველსაყოფად შემუშავდა მოხალისეობრივი პლატფორმა ,,ტყის მეგობარი’’, რომლის ფარგლებშიც იგეგმება ფიზიკური და იურიდიული პირების მხარდაჭერით ტყის აღდგენის ღონისძიებების განხორციელება.
გაწეული საქმიანობის მიუხედავად, კვლავ გამოწვევად რჩება ტყის უკანონო სარგებლობა. 2023 წელს, ტყის დაცვის ფუნქციის გაძლიერების და სატყეო კანონმდებლობის შეუფერხებლად აღსრულების მიზნით, 500 მდე გავზარდეთ ტყის მცველების რაოდენობა.
ვმუშაობთ ბიომრავალფეროვნების კანონზე, რომელსაც წლის განმავლობაში წარმოვადგენთ პარლამენტში განსახილველად. კანონი შესაბამისობაში იქნება ევროპულ მოთხოვნებთან და საშუალებას მოგვცემს ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების პარალელურად ვუზრუნველყოთ ბიომრავალფეროვნების დაცვა.
2022 წელს ევროპის ველური ბუნებისა და ბუნებრივი ჰაბიტატების დაცვის შესახებ (ბერნის) კონვენციის მუდმივმოქმედი კომიტეტის მიერ დამტკიცდა საქართველოს ზურმუხტის ქსელის 66-ვე ტერიტორია, რაც ქვეყნის ტერიტორიის 18.7% შეადგენს, რითაც საქართველო კიდევ უფრო დაუახლოვდა ბიომრავალფეროვნების დაცვის ევროპულ სტანდარტებს და ამჟამად ჩვენი მიზანია, არსებული ზურმუხტის ქსელის მდგრადი მართვის უზრუნველყოფა, უნიკალური ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნების მიზნით.
აქტიურად მიმდინარეობს მუშაობა „ნადირობის შესახებ“ საქართველოს კანონის პროექტზე, რომელიც ახლებურად მოაწესრიგებს ქვეყანაში ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საზოგადოებრივ აქტივობას და ხელს შეუწყობს მდგრადი ნადირობის სისტემის დანერგვას. ვფიქრობთ მიმდინარე წლის ბოლომდე შევძლებთ აღნიშნული კანონპროექტის წარმოდგენასაც.
ნარჩენების მართვის სფერომ ბოლო წლების განმავლობაში მნიშვნელოვანი პროგრესული ცვლილებები განიცადა. ჩამოყალიბდა ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისი მარეგულირებელი კანონმდებლობა, რომელიც სხვადასხვა კატეგორიის ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებულ საკითხებს არეგულირებს.
2022 წელს საქართველოს მთავრობამ მიიღო ახალი ხუთწლიანი (2022-2026 წწ) ნარჩენების მართვის ეროვნული სამოქმედო გეგმა და განახლებული ნარჩენების მართვის ეროვნული სტრატეგია, რომელიც განსაზღვრავს იმ ძირითად პრიორიტეტებს, რაზეც ქვეყანამ უნდა გააგრძელოს მუშაობა მომდევნო წლების განმავლობაში. ეს ცხადია შეეხება ნარჩენებით გარემოს დაბინძურების პრევენციას, ნარჩენების სეპარირებული შეგროვების სისტემის დანერგვასა და შეგროვებული ნარჩენების გადამუშავების ხელშეწყობას.
2022 წლიდან დავიწყეთ მწარმოებლის გაფართოებული ვალდებულების სისტემის დანერგვა. ავტორიზაცია უკვე მიენიჭა მწარმოებლის გაფართოებული ვალდებულების (მგვ) სამ ორგანიზაციას - ნარჩენი ზეთების, საბურავების, ელექტრო და ელექტრონული მოწყობილობების, ბატარეებისა და აკუმულატორების ნარჩენების შესახებ შესაბამისი საკანონმდებლო ვალდებულებების განხორციელებისათვის; ფუნქციონირებს მგვ-ის ელექტრონული რეესტრი და დღეის მდგომარეობით რეგისტრირებულია 9 305 მწარმოებელი;
საქართველოს მთავრობას დასამტკიცებლად წარედგინა “ხმარებიდან ამოღებული ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ნარჩენების მართვის” ტექნიკური რეგლამენტის პროექტი. ასევე, მომზადებულია „შეფუთვის ნარჩენების მართვის შესახებ“ ტექნიკური რეგლამენტის პროექტი რომელზეც ვაგრძელებთ მუშაობას;
გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის დეპარტამენტის შესაძლებლობების გაძლიერება უმნიშვნელოვანეს პრიორიტეტად რჩება, იმისთვის, რომ სახელმწიფოს ჰქონდეს ეფექტიანი კონტროლისა და ზედამხედველობის სისტემა გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის პრაქტიკაში აღსრულებისთვის.
საქართველოს პარლამენტში მიმდინარეობს ჩვენ მიერ წარმოდგენილი საკანონმდებლო ინიციატივების განხილვა, რაც მიზნად ისახავს, ხე-ტყის უკანონო სარგებლობისა და ტრანსპორტირებისთვის, უკანონო თევზჭერისთვის და წიაღით უკანონო სარგებლობისთვის სანქციების მნიშვნელოვნად გამკაცრებას.
გარდა ამისა, დაიწყო გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის დეპარტამენტის მოდერნიზება, მაქსიმალურად გამჭირვალე და მაღალი სანდოობის მქონე უწყებად ჩამოყალიბებისთვის. გარემოსდაცვითი პატრულირებისა და სწრაფი რეაგირების სამსახურები სრულად აღიჭურვა სამხრე კამერებით, ვიდეორეგისტრატორებით, საველე პლანშეტებითა და სხვა თანამედროვე ტექნიკური საშუალებებით (დრონები, ფოტოხაფანგები, ციფრული კავშირგაბმულობის სისტემები და სხვა). აქვე მნიშვნელოვნად ძლიერდება გარემოსდაცვითი ინსპექტირების მიმართულება თანამედროვე ტექნოლოგიებითა და აღჭურვილობით, რათა ინსპექტირების პროცესი გახდეს უფრო ეფექტიანი და ევროპულ სტანდარტებთან მიახლოებული. 2022 წელს, რეგულირების ობიექტების ინსპექტირების რაოდენობა, გასულ წელთან შედარებით, გაიზარდა 70%-ით და 4 635 შეადგინა.
კლიმატური ცვლილებების ფონზე განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ამინდისა და მოსალოდნელი სტიქიური პროცესების პროგნოზირებას. 2023 წლის ბოლომდე საქართველოს მასშტაბით დაგეგმილია დამატებით 72 სრულად ავტომატური მეტეოროლოგიური და ჰიდროლოგიური სადგურის დამონტაჟება. 2024 წლის პირველი ნახევრისთვის ჯამში გვექნება 300-მდე თანამედროვე, ევროპული სტანდარტების სადგური. ეს მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს ამინდის პროგნოზის ხარისხს, მოსალოდნელი სტიქიური პროცესების პროგნოზირებას და ასევე მიაწვდის უფრო ზუსტ და მაღალი ხარისხის ინფორმაციას დაინტერესებულ პირებს .
ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების მიმართულებით მთელი რიგი ინსტიტუციური და მარეგულირებელი ცვლილებები განხორციელდა 2015 წლიდან დღემდე. ეს პროგრესი აღიარებულია, როგორც ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორების, ასევე ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს მიერ. ევროკავშირის მხარდაჭერით, კვლავ გრძელდება რადიოაქტიური ნარჩენების მართვის მიმართულებით სისტემური ნაბიჯების გადადგმა და თანამედროვე სტანდარტების ინფრასტრუქტურის მოსაწყობად ღონისძიებების განხორციელება. პარლამენტში განიხილება ,,ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების შესახებ“ ახალი კანონპროექტი, რომელიც შევიმუშავეთ ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს რეკომენდაციების შესაბამისად და მის მიზანს, ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების ეროვნული სისტემების გაძლიერება წარმოადგენს.
გარემოსდაცვითი და აგრარული განათლება წარმოადგენს ერთერთ უმნიშვნელოვანეს პრიორიტეტს სამინისტროსთვის და აქტიურად ვმუშაობთ შესაბამისი პროფესიებით ახალგაზრდების დაინტერესებისთვის. ჩვენთვის მნიშვნელოვანია ახალგაზრდა სპეციალისტების მოზიდვა და მათი აქტიური ჩართვა სამუშაო პროცესში. სწორედ ამ მიზნით, სამინიტრო და სამინისტროს სისტემაში შემავალი უწყებები აქტიურად თანამშრომლობენ უმაღლეს სასწავლო დაწესებულებებთან. სტუდენტები სტაჟირებას გადიან სამინიტროს სისტემაში; შედეგად, მათ რეალური შესაძლებლობა ეძლევათ დასაქმდნენ სამინისტროს სისტემაში და საკუთარი ცოდნის რეალიზება მოახდინონ. განსაკუთრებულად მინდა აღვნიშნო „მწვანე სტიპენდიების“ პროგრამა, რომელიც დავნერგეთ დეფიციტური გარემოსდაცვითი პროფესიების ხელშეწყობის მიზნით და უკვე გვყავს 32 წარჩინებული სტუდენტი, რომლებსაც 1500-ლარიანი სტიპენდია გადაეცა. პროგრამამ გვიჩვენა, რომ გაიზარდა სტუდენტების მოტივაცია. შესაბამისად, აგრარული დეფიციტური პროფესიების ხელშეწყობის მიზნით, მივიღეთ გადაწყვეტილება შევიმუშაოთ და წლის ბოლომდე დავნერგოთ „აგროსტიპენდიების” პროგრამაც.
გარდა ამისა 2022 წელს საქართველოს მასშტაბით გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის მიერ 7000-მდე პირი გადამზადდა. ადგილობრივი სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოების, ხარისხის გაზრდის და აგრარული მიმართულებით ფერმერთა კვალიფიკაციის ამაღლებისთვის 1300 ფერმერს ჩაუტარდა ტრენინგები.
ყველას კარგად მოგეხსენებათ, რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის ევროკავშირთან ინტეგრაცია. გასულ წელს საქართველოსთვის ნამდვილად ისტორიული მომენტი გახლდათ, როდესაც საქართველოს მიენიჭა ევროპული პერსპექტივა. აღნიშნულის შემდგომ, ჩვენ სამინისტროს კომპეტენციის ფარგლებში აქტიურად გავაგრძელეთ ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულებაზე მუშაობა და როგორც უკვე მოგახსენეთ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში დამტკიცდა არაერთი სტრატეგიული დოკუმენტი, საქართველოს პარლამენტს წარედგინა ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესაბამისი 2 ახალი კანონის პროექტი და არაერთი საკანონმდებლო ცვლილება, მიმდინარე წელსვე ვგეგმავთ კიდევ 2 ახალი კანონპროექტის წარმოდგენას.
საქართველოს კანონმდებლობა სრულად დაუახლოვდა საზღვაო სტრატეგიის ჩარჩო დირექტივასა და გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის დირექტივას, სურსათის, ფიტოსანიტარიისა და ვეტერინარიის მიმართულებით საქართველოს კანონმდებლობა დაახლოვდა ევროკავშირის 19 სამართლებრივ აქტთან, დამტკიცდა სოფლის მეურნეობის განვითარების ექვსი ახალი სახელმწიფო პროგრამა, გაძლიერდა ლაბორატორიული შესაძლებლობები, მომზადდა აკვაკულტურის განვითარების სტრატეგია და დამტკიცდა აკვაკულტურისათვის გამოყოფილი ზონები, გაძლიერდა ჩვენი უწყებების შესაძლებლობები და ა. შ. ყოველივე აღნიშნული ჩვენ გვაახლოებს ევროპასთან და კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს ჩვენი ხელისუფლების ურყევ ნებას, რომ ევროკავშირი და ევროპული ინტეგრაცია ჩვენი საერთო არჩევანია და ამისთვის საქართველოს ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებს.
დასასრულს, მადლობა მინდა გადავუხადო ქვეყნის პრემიერ-მინისტრს და მთავრობის მთელ გუნდს, მადლობა საქართველოს პარლამენტს, განსაკუთრებით ჩვენს ორ კომიტეტს, აგრარულ საკითხთა და გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების კომიტეტებს აქტიური თანამშრომლობისთვის.
მადლობა უდიდესი მხარდაჭერისთვის ჩვენს პარტნიორ ქვეყნებს, ევროკავშირს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს. საპარლამენტო ტრიბუნიდან მადლობას ვუხდი გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს თითოეულ თანამშრომელს. ის წარმატება და წინსვლა, რაც გვაქვს როგორც გარემოს დაცვის, ასევე აგრარული მიმართულებებით არის ერთიანი ძალისხმევის, ერთიანი შრომის შედეგი. დიდი მადლობა ყურადღებისთვის.