ახალი ამბები
კახეთში საერთაშორისო რეგიონული საინვესტიციო ფორუმი „მეტი ინვესტიცია საქართველოს რეგიონებს“ გაიმართა, სადაც მონაწილეებს სიტყვით ლევან დავითაშვილმა მიმართა
ჩვენი მთავრობის მთავარი პრიორიტეტი ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება და მოსახლეობის კეთილდღეობის უზრუნველყოფაა. სოფლის მეურნეობის დარგს ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკის წინსვლაში მნიშვნელოვანი კონტრიბუციის პოტენციალი აქვს. ჩვენთვის უმნიშვნელოვანესია ეს პოტენციალი მაქსიმალურად სწორად და ეფექტიანად გამოვიყენოთ და სოფლის მეურნეობის ტრადიციული დარგების გარდა, სხვა მიმართულებებიც დავნერგოთ და განვავითაროთ.
ხელისუფლების მიერ აგრარული დარგის სტიმულირების, განვითარების და ხელშეწყობისთვის არაერთი პროექტი განხორცილდა, მიმდინარეობს და სამომავლოდაც არის დაგეგმილი. 2013 წლიდან, მთავრობის ძალისხმევით, საერთაშორისო და დონორი ორგანიზაციების მხარდაჭერითა და კერძო სექტორის ჩართულობით, აგრარული დარგის განვითარების მიმართულებით ხელშესახები პოზიტიური შედეგები დღეს სახეზეა.
წინასწარი მონაცემებით, 2018 წელს, აგროსასურსათო სექტორის (სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი და სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გადამუშავების შედეგად მიღებული პროდუქცია) მთლიანი გამოშვება, 2017 წელთან შედარებით, 455 მლნ ლარით (5.1%), ხოლო 2012 წელთან შედარებით 2.8 მლრდ ლარით (42.1%) გაიზარდა და 9.3 მლრდ ლარი შეადგინა. 2012-2018 წლებში, აღნიშნული მაჩვენებლის საშუალო წლიური მატების ტემპმა 459 მლნ ლარი, ხოლო საშუალო წლიური ზრდის ტემპმა 6.0% შეადგინა;
2018 წელს, 2017 წელთან შედარებით, ქვეყანაში სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გაყიდვიდან მიღებული შემოსავლები, გაანგარიშებული ერთ შინამეურნეობაზე 18%-ით გაიზარდა. აღნიშნული მაჩვენებლის ზრდამ სოფლად 26% შეადგინა. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გაყიდვიდან მიღებული შემოსავლების ზრდა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია 2016-2017 წლებში ქვეყნის მასშტაბით დაფიქსირებული კლების შემდეგ, რაც განპირობებული იყო უარყოფითი კლიმატური პირობებით, მავნებლის და სოკოვანი დაავადებების გავრცელებით. აღნიშნული მაჩვენებელი, განსაკუთრებით გაიზარდა კახეთის რეგიონში, კერძოდ, 93%-ით (108 ლარით) და 224 ლარი შეადგინა;
2017 წელს, კახეთის რეგიონში შექმნილი მთლიანი შიდა პროდუქტი მიმდინარე ფასებში, სოფლის მეურნეობის, ნადირობის და სატყეო მეურნეობის, თევზჭერის და მეთევზეობის სექტორში, 2016 წელთან შედარებით 72 მლნ ლარით (14.1%), ხოლო 2012 წელთან შედარებით 293 მლნ ლარით (102.3%) გაიზარდა და 580 მლნ ლარი შეადგინა. 2012-2017 წლებში, აღნიშნული მაჩვენებლის საშუალო წლიური ზრდის ტემპმა 15% შეადგინა. აღსანიშნავია რომ, 2017 წელს ქვეყანაში სოფლის მეურნეობის, ნადირობის და სატყეო მეურნეობის, თევზჭერის და მეთევზეობის სექტორში, შექმნილ მშპ-ში, კახეთის წილი 22%-ს შეადგენს, როდესაც აღნიშნული მაჩვენებელი 2012-წელს 15%-ს შეადგენდა.
ჩვენი მიდგომაა - მეტი კერძო ინვესტიცია სოფლის მეურნეობის განვითარებისთვის. თუმცა იმისათვის, რომ ამ ტვირთის აწევა ინვესტორმა შეძლოს, გარკვეული თანადაფინანსების მექანიზმებს ვიყენებთ. მაგალითისთვის მოვიყვან ჩვენს უნივერსალურ პროგრამას - შეღავათიან აგროკრედიტს. აგროკრედიტის ფარგლებში, მხოლოდ კახეთის რეგიონში გაცემული სესხები ნახევარ მილიარდი ლარია; დამატებით 100 მილიონი დოლარის სესხია გაცემული ძირითად საშუალებებზე, დაახლოებით, 400-500 მილიონი - საბრუნავ საშუალებებზე; თუმცა ნახევარი მილიარდი ლარი პლიუს 100 მილიონი დოლარი ძირითად საშუალებებში მხოლოდ საკრედიტო რესურსია, რომელსაც ემატება საკუთარი სახსრები, სხვადასხვა ტიპის საგრანტო დაფინანსებები, რომელსაც, ვფიქრობ, რომ მნიშვნელოვანი საინვესტიციო წყაროა იმისთვის, რომ სოფლის მეურნეობის პოტენციალი განვავითაროთ. შედეგად მივიღეთ, მხოლოდ კახეთის რეგიონში ასამდე ახალი საწარმო და, დაახლოებით, ოთხასამდე საწარმოს გადაიარაღება-გაფართოება, მხოლოდ საკრედიტო რესურსებით. ჩვენ გვაქვს საგრანტო ინსტრუმენტები, რომლის მიხედვითაც, კახეთის რეგიონში ათამდე ახალი საწარმო შეიქმნა, ეს არის გადამმუშავებელი მრეწველობის საწარმოები. ჩვენი მიდგომა არის ღირებულებათა ჯაჭვის სტიმულირება; შესაბამისად, ეს არ არის მხოლოდ პირველადი წარმოების დახმარება, მაგრამ პირველადი წარმოების სტიმულს გააჩენს ზუსტად პირველადი წარმოების დაბინავების შესაძლებლობა. ამ კუთხით მნიშვნელოვანია ინდუსტრიის რეაბილიტაცია - საქართველო ამ კუთხით ყოველთვის ძლიერი იყო.
მიუხედავად იმისა, რომ კახეთის რეგიონი, პირველ რიგში, მევენახეობა-მეღვინეობის დარგთან ასოცირდება. ამჯერად მინდა აგრარული დარგის სხვა მიმართულებებით რეგიონში არსებულ პოტენციალით დავიწყო.
კლიმატური პირობების თვალსაზრისით, კახეთი გამორჩეული რეგიონი ზეთის ხილის წარმოებისთვის. ყოველწლიურად მატულობს ზეთის ხილის ბაღების რიცხვი. მხოლოდ სახელმწიფო პროექტის „დანერგე მომავალი“ ფარგლებში, კახეთის რეგიონში უკვე 350 ჰა-ზე მეტ ფართობზე დაფინანსდა ზეთისხილის ბაღების გაშენება. სიღნაღის რაიონში, ასევე დავაფინანსეთ საწარმოს მშენებლობა, რომელიც წელიწადში 35 ტონა ზეითუნის ზეთს და 30 ტონა ზეითუნის მარინადს აწარმოებს. ქართული ზეთისხილის ზეთი კონკურენტუნარიანია და მისი ნახევარი ლიტრის ფასი 13 ლარიდან 16 ლარამდე მერყეობს.
წელს საქართველომ განაცხადი გააკეთა ზეთის ხილის საერთაშორისო ორგანიზაციაში გაწევრიანებაზე. საქართველო მალე მიიღებს თანხმობას, რომ იყოს თავმჯდომარე ქვეყანა.
რეგიონში უკვე დიდი ხანია რეგიონში აპრობირებულია ისეთი კაკლოვანი კულტურები როგორიცაა კაკალი, თხილი და ნუში და ამ სფეროში საკმაოდ დიდ გამოცდილებაა დაგროვილი. შესაბამისად, ამ მხრივ, საკმაოდ დიდი საინვესტიციო პოტენციალი არსებობს.
მოთხოვნიდან და ფასიდან გამომდინარე, ყოველწლიურად კაკლოვანი კულტურების ფართობების ზრდის ტენდენცია შეინიშნება, რაშიც ძირითად როლს თამაშობს ა.(ა).ი.პ „სოფლის მეურნეობის პროექტების მართვის სააგენტოს“ პროგრამა „დანერგე მომავლი“, რომლის ფარგლებშიც ხდება სანერგე მეურნეობის მოწყობის, ნერგების ღირებულების და წვეთოვანი სისტემის შეძენა-მონტაჟის თანადაფინანსება.
ფსტის კულტურა - აღნიშნული კულტურა სრულიად ახალია საქართველოში, თუმცა ის აპრობირდა კახეთის რეგიონის შედარებით მშრალ მხარეებში, გახარების პროცენტულობა საკმაოდ მაღალია და ინვესტირების მხრივ საკმაოდ საინტერესოა, ვინაიდან ჩამოყალიბდა აღნიშნული კულტურის მწარმოებელთა ასოციაცია და ფსტის კულტურის გაშენების მსურველთათვის მოქმედებს ა.(ა).ი.პ „სოფლის მეურნეობის პროექტების მართვის სააგენტოს პროგრამა „დანერგე მომავალი“.
ჩვენ ძლიერი პოზიცია გვაქვს თხილში, რომელიც საქართველოს ენდემური კულტურაა; დასავლეთ საქართველოში დაავადებებთან დაკავშირებულმა პრობლემებმა აჩვენა, რომ საერთაშორისო ბაზარზე სწორედ კახეთმა გადაარჩინა საქართველოს პოზიციები. კლიმატის მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე, კახეთში შეგვიძლია ვაწარმოოთ როგორც სუბტროპიკული, ისე მშრალი კლიმატის კულტურები. კახეთი საქართველოს მინიმოდელია.
კურკოვანი კულტურები
რაც შეეხება ტრადიციულ მიმართულებებს, კახეთი გამოირჩევა სხვადასხვა კურკოვანი პროდუქციის ტრადიციული წარმოებით, კახეთი არის ძირითადი საწარმო რეგიონი ჩვენთან სხვადასხვა კურკოვანი პროდუქციის, მათ ბშორის, ატმის , ვაშლატამას. იყო აქაც სირთულეები, რომლებიც უკავშირდებოდა ღირებულებათა ჯაჭვში ჩავარდნებს. სახლემწიფომ კარგად ორგანიზებული კამპანიით, ერთ ფანჯრის პრინციპით, ექსპორტიორების მხარდაჭერით, ჩვენ შევძელით, რომ პოზიციები დაგვებრუნებინა და საქართველო დღეს სტაბილური ექპსორტიორი ხდება მათ შორის ატმის.
2018 წელი და 2019 წლის განვლილი პერიოდის შედეგები ნათლად აჩვენებს, რომ მეღვინეობის დარგში ბოლო წლებში გატარებული რეფორმა და პოლიტიკა წარმატებული და კონკრეტული შედეგების მომტანი იყო.
2018 წელს, საქართველოს დამოუკიდებლობის პერიოდში, ექსპორტირებული იყო ღვინის რეკორდული რაოდენობა და ექსპორტის ზრდის ტენდენცია 2019 წელსაც გრძელდება;
2008 წლის შემდეგ, გასულ წელს, პირველად ჩატარდა რთველი სუბსიდიის გარეშე;
გაიზარდა ქართული ღვინის ცნობადობა, გაუმჯობესდა მისი ხარისხი, გაიხსნა ახალი ღვინის მარნები, განვითარდა ღვინის ტურიზმი;
გაიზარდა მევენახეების რაოდენობა და გაშენდა ახალი ვენახები - გაიზარდა უნიკალურ და იშვიათი ყურძნის ჯიშებზე მოთხოვნილება;
ქართული ღვინო წარდგენილია მსოფლიოს ყველა მნიშვნელოვან ღვინის გამოფენასა და ფორუმზე;
ადგილწარმოშობის 18 დასახელებას დაემატა ორი ახალი ღვინო „ხაშმის საფერავი“ და „ბოლნისი“ .
ამ ეტაპზე, კერძო სექტორისა და შესაბამისი სახელმწიფო სტრუქტურების საქმიანობის მთავარ მიზანია, რომ ქართულმა ღვინომ მყარად დაიმკვიდროს ადგილი პრემიალური ღვინოების სეგმენტში.
კონკრეტული მაჩვენებლები:
ექსპორტი - 2018 წელს, საქართველოდან მსოფლიოს 53 ქვეყანაში 86,2 მლნ ბოთლი (0,75 ლ) ღვინოა ექსპორტირებული, რაც ბოლო თითქმის 30 წლის რეკორდული მაჩვენებელია. ზრდამ 2017 წელთან შედარებით 13%-ს მიაღწია. ექსპორტირებული ღვინის ღირებულება 203 მლნ აშშ დოლარს აღწევს, რაც 2017 წლის ანალოგიურ მაჩვენებელთან შედარებით 20%-ითაა გაზრდილი.
ექსპორტირებული ღვინის ღირებულების ზრდა აღემატება რაოდენობრივი ზრდის მაჩვენებელს, რაც მიანიშნებს რომ უფრო მზარდია ქართული ღვინის საშუალო საექსპორტო ფასი.
2018 წელს, სხვადასხვა მოცულობის ღვინის ექსპორტი 284-მა კომპანიამ განახორციელა. ექსპორტიორი კომპანიების რიცხვი 2017 წელთან შედარებით 34-ით გაიზარდა.
რთველი - 2013-2018 წლებში მევენახეებმა კახეთსა და რაჭა-ლეჩხუმის რეგიონში, ჯამში, 950 მლნ ლარამდე შემოსავალი მიიღეს. ამ წლებში მევენახეებს არ შექმნიათ ყურძნის დაბინავების პრობლემა, გადაუმუშავებელი არ დარჩენილა არც ერთი კილოგრამი ყურძენი; წარმატებით დაინერგა გადამუშავებული ყურძნის აღრიცხვის ერთიანი ელექტრონული პროგრამა;
დარგში არსებულმა პოზიტიურმა მაჩვენებლებმა შესაძლებლობა გააჩინა, რომ 2018 წლის რთვლის პერიოდში ყურძენზე სუბსიდია აღარ გაცემულიყო. ყურძნის ფასის დადგენა სრულ საბაზრო ეკონომიკის საფუძვლებზე მოხდა.
2018 წელს, კახეთის რეგიონში გადამუშავდა ბოლო 30 წლის რეკორდული რაოდენობის 235 ათას ტონაზე მეტი ყურძენი, ღირებულებით 288 მლნ ლარი.
2018 წელს, ყურძენი ღვინის საწარმოებს 22 ათასმა მევენახემ ჩააბარა, რაც ასევე რეკორდული მაჩვენებელია და ნიშნავს, რომ ქვეყანაში გაიზრდა ვენახების ფართობი და გაჩნდნენ ახალი მევენახეები.
ბოლო წლებში ახალი ვენახების საერთო ფართობმა 7 ათას ჰექტარს გადააჭარბა.
ვაზი ჩვენი ქვეყნის სიამაყეა, ღვინო - სავიზიტო ბარათი. ბევრი სირთულე გადაიარა ამ დარგმა, მათ შორის კახეთში, თუმცა, სისტემური და თანმიმდევრული მიდგომებით, შევძელით წინსვლა. გვაქვს წარმატებული დინამიკა ვენახების გაშენების კუთხით.
ვენახების კადასტრი - 2014 წელს, ქვეყნის მევენახეობა-მეღვინეობის დარგის განვითარებისთვის უმნიშვნელოვანესი პროგრამის - ვენახების კადასტრის მასშტაბური პროექტის განხორციელება დაიწყო. პროექტი 2014 წელს რაჭა-ლეჩხუმის რეგიონში განხორციელდა, 2015 ყვარელში, 2016 თელავში, 2017 - ახმეტის და 2018 წელს - გურჯაანის მუნიციპალიტეტში. 2019 წელს ღვინის ეროვნულმა სააგენტომ კვლავ გურჯაანის მუნიციპალიტეტში გააგრძელა ვენახების კადასტრის პროგრამის განხორციელება, რომელიც წარმოაჩენს ვენახებისა და ღვინის რაოდენობრივ და ხარისხობრივ მდგომარეობას. 2019 წლის რთველის დროს, ყვარლისა და გურჯაანის მევენახეობის რეგიონებში, მევენახეები და კომპანიები ღვინის საწარმოებში დაცული ადგილწარმოშობის შემდეგი დასახელების - „ქინძმარაული“, „ახაშენი“, „ყვარელი და „მუკუზანი“ მიკროზონების ყურძნის ჩაბარებას მხოლოდ ვენახების კადასტრის ამონაწერის საფუძველზე შეძლებენ.
ხარისხის კონტროლი და სერტიფიცირება - დაინერგა აღრიცხვის, რეგისტრაციისა და სერტიფიცირების ელექტრონული სისტემები. ღვინისა და ალკოჰოლიანი სასმელების ხარისხის კონტროლის გაუმჯობესების მიზნით 2017 წელს განხორციელდა საკანონმდებლო ცვლილებები „ვაზისა და ღვინის შესახებ საქართველოს კანონში“.
მეღვინეობის ტურიზმის განვითარება - შესაძლებელია მიღწეულ იქნას მცირე მოცულობის სასტუმროების მოწყობით, რომელთაც ექნება მარანი და ტურისტს შესაძლებლობას მისცემს გაეცნოს ტრადიციული წესით ღვინის დაყენების პროცესს და ასევე დააგემოვნოს სხვადასხვა ჯიშის ყურძნის ქართული ღვინოები. აღნიშნული, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს რეგიონში სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულთა რაოდენობის გაზრდას, აგროტურიზმის განვითარებას, პროდუქციის რეალიზაციას და ქართული ღვინის პოპულარიზაციას.
მოგეხსენებათ, პროექტს „დანერგე მომავალი“ 2015 წლიდან ვახორციელებთ. პროექტის მიზანია, საქართველოში არსებული სასოფლო-სამეურნეო მიწების ეფექტიანი გამოყენება მრავალწლიანი კულტურების გაშენების გზით, რის შედეგადაც განხორციელდება იმპორტირებული პროდუქციის ჩანაცვლება და გაიზრდება ექსპორტი, გაადვილდება გადამამუშავებელი საწარმოების ნედლეულით უზრუნველყოფის შესაძლებლობა და გაუმჯობესდება სოფლად მოსახლეობის სოციალურ ეკონომიკური მდგომარეობა. პროექტი დანერეგე მომავალი შედგება ორი კომპონენტისგან: მრავალწლიანი ბაღების თანადაფინანსება და სანერგე მეურნეობების თანადაფინანსება.
სააგენტო აფინანსებს: მრავალწლიანი ბაღების კომპონენტში - ნერგების ღირებულების 70%-ს, წვეთოვანი სარწყავი სისტემის ღირებულების 50%-ს; სანერგე მეურნეობის კომპონენტში - სანერგე მეურნეობის შექმნის ღირებულების 70%-ს.
კახეთის რეგიონი ერთ-ერთი მოწინავეა მრავალწლოვანი ბაღების გაშენების თვალსაზრისით, პროექტის ფარგლებში უკვე დამტკიცებულია ბაღების 322 განაცხადი. გაშენებული ფართობი შეადგენს 2 881 ჰა-ს. სააგენტოს დაფინანსების ოდენობამ 13 471 069 ლარი შეადგინა.
კახეთში მნიშვნელოვანი პოტენციალი არსებობს მესაქონლეობის განვითარების მიმართულებითაც; სხვადასხვა სახელმწიფო პროექტით რეგიონში გადაიარაღდა 137 მეურნეობა და 5 ახალი ფერმა აშენდა.
მცირე და საშუალო მოცულობის რძისა და ხორცის მწარმოებელი მეცხოველეობის ფერმები - ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება სოფლის მეურნეობის სფეროში ითვალისწინებს გარკვეულ ვალდებულებებს; სამინისტროში ტარდება მთელი რიგი ღონისძიებები ქვეყანაში მაღალი ხარისხის რძის პროდუქტების წარმოებისათვის. დღეისთვის, როგორც მსოფლიოში, ისე საქართველოში იზრდება მოთხოვნა ნატურალურ რძეზე, რაც, თავის მხრივ, აუცილებელს ხდის რეგიონში ნატურალური რძის მწარმოებელი მეცხოველეობის ფერმების არსებობას. აღნიშნული ხელს შეუწყობს ბაზარზე ნატურალურ რძის პროდუქტების მოცულობის ზრდას, და, შესაბამისად, საქონლის ხორცზე და რძის პროდუქტებზე კონკურენციის გაზრდას.
ქართული ცხვრის კატეგორია საერთაშორისო ბაზარზე უკვე იმკვიდრებს სახელს, როგორც განსაკუთრებული ხარისხობრივი თვისებების მქონე პროდუქტისა. გვაქვს ხელშესახები შედეგებიც - საქართველოდან ყოველწლიურად 30 მილიონ დოლარზე მეტი ექსპორტი ხორციელდება. თუმცა, მას უფრო მეტი მნიშვნელობა გაჩნია, რადგან ეს არის ტრადიციული მეურნეობა, სადაც გადარეკვის პრაქტიკას ჯერ კიდევ იყენებენ, რაც ევროპაში უნიკალურია და საქართველოშია შემორჩენილი. სწორი მართვის პირობებში აქვს პოტენციალი, რომ წლების განმავლობაში ჩვენ შევინარჩუნოთ ის, მათ შოროს ტურიზმის თვალსაზრისითაც ეს არის საინტერესო. თუშეთიდან დაწყებული დედოფლის წყაროს მუნიციპალიტეტით მთელი რიგი რეგიონებია ჩართული. ვფიქრობთ, რომ განსაკუთრებული კატეგორია ბიოსფერული რეგიონის კუთხითაც გავაჩინოთ და პირველი ბიოსფერული რეგიონი საქართველოში იქნება კახეთში, სადაც თავმოყრილია, როგორც ბუნებისა და ლანდშაფტის დაცვის ელემენტები, ისე ტრადიციული საქმიანობის ელემენტები.
მეძროხეობის მიმართულებით, პროექტი „საქართველოში შემოყვანილი მაღალ პროდუქტიული ჯიშების შესწავლა და მოშენების რეკომენდაციების შემუშავება“, რომელიც მიზნად ისახავს საქართველოში შემოყვანილი მაღალპროდუქტიული ჯიშების შესწავლა და მოშენების რეკომენდაციების შემუშავებას. თემა მუშავდება კახეთის რეგიონში, ახმეტის მუნიციპალიტეტის შპს „მწვანე რანჩო“ და „დორანის“ ფერმებში.
მეღორეობის მიმართულებით, პროექტი „კახური ჯიშის ღორის აღდგენა და სანაშენე ბირთვის შექმნა“ . ცენტრის მეღორეობის ფერმა ასრულებს კახური ჯიშის ღორის პირველი რიგის რეპროდუქტორის ფუნქციას - ხალასი ჯიშის სანაშენე საკერატეები და სანეზვეები უნდა გადაეცეს მომთაბარე მეღორეობის ზონაში დაინტერესებულ ფერმერებს, რომელთა მეშვეობითაც ათვისებული იქნება მთავარი კავკასიონის სამხრეთ კალთებზე განლაგებული ნაყოფისმომცემი ტყის მასივები, სადაც შესაძლებელია 200 000 სული ღორის გასუქება მცირე დანახარჯებით.
თავთავიანი კულტურების მიმართულება
ჩამოყალიბდა მარცვლოვანი კულტურების სერტიფიცირების სისტემა. თესლის ბაზარი გაიწმინდა საეჭვო წარმომავლობის ხორბლის ჯიშებისგან. ფერმერებს საშუალება მიეცათ აწარმოონ და გაყიდონ სათესლე მასალა. ინვესტორებს შეექმნათ მისაღები გარემო-საერთაშორისო სისტემით მომუშავე ხარისხის ინფრასტრუქტურა.
დედოფლისწყაროში (შავჭრელები) და თელავში (გულგულა) 2,2 ჰა-ზე მიმდინარეობს გავრცელებული, პერსპექტიული და ძველი ადგილობრივი ჯიშების მეთესლეობა. ადგილობრივი 8 ჯიშის პირველადი მეთესლეობით მიღებული სუპერელიტური თესლის გავრცელება მოხდება მოსავლის აღების შემდეგ.
მრავალწლოვანი კულტურების მიმართულება
დაიწყო საერთაშორისო დონორ ორგანიზაციების ხელშეწყობით პროექტი, სარგავი მასალის (ნერგი ხეხილის და ვაზის) სერტიფიცირების სისტემის დანერგვა. წინასწარი შემოწმება გაიარა კახეთში 25-მა სანერგემ (წინასწარი კვალიფიკაციის მისაღებად). დაინტერესებულ ფერმერებს შეეძლებათ შექმნან მაღალი კატეგორიის სადედე ბაღები.
კახეთს აქვს დიდი პოტენციალი ინვესტიციების მოზიდვის კუთხით და მოვუწოდებ ინვესტორებს გაითვალისწინონ ეს ფაქტი. სამინისტრო მზად არის, მეტი ინფორმაცია, კვლევა და ტექნიკური დახმარება გაუწიოს ყველა დაინტერესებულ მხარეს.
დაცული ტერიტორიებით და ბიომრავალფეროვნების კუთხით, კახეთი არის მნიშვნელოვანი და გამორჩეული. პირველი ნაკრძალი ლაგოდეხია, რომელიც, ფაქტობრივად, რუსეთის იმპერიაშიც პირველი დაცული ტერიტორია იყო და დიდი ისტორია აქვს. აქ არის სხვადასხვა ხარისხის დაცული ტერიტორიები. ყველა ეს დაცული ტერიტორია უნიკალურია ევროპაში და განსაკუთრებით დიდ ღირებულებას წარმოადგენს ევროპაში, რაც მიზიდულობის ფაქტორია ტურისტებისთვის. თუმცა, ჩვენ გვჭირდება ტურისტული ინფრასტრუქტურა, ეკოლოგიური ტურიზმის განვითარება იმისთვის, რომ პოტენციალი სრულად გამოვიყენოთ.